Άγχος: πως ένα αρχέγονο συναίσθημα επιβίωσης μπορεί να μετατραπεί σε ιατρική κατάσταση.

 

Το άγχος βασανίζει καθημερινά πληθώρα ανθρώπων, σε όλα τα πλάτη και μήκη της γης, όλων των επαγγελμάτων, όλων των φυλών και όλων των αποχρώσεων. Είναι μια κατάσταση που δεν διαχωρίζει και δεν επιλέγει που θα "χτυπήσει". Το άγχος, στην αρχική του μορφή είναι κάτι φυσιολογικό, θεωρείται μια αντίδραση του ανθρώπινου οργανισμού σε συγκεκριμένα ερεθίσματα και σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι απαραίτητο, εφόσον προετοιμάζει τον οργανισμό, ώστε να μπορεί να ανταπεξέλθει σε δύσκολες καταστάσεις, εκεί όπου είναι απαραίτητη η μέγιστη σωματική ετοιμότητα. Είναι το λεγόμενο, όπως έχει καθιερωθεί στην αργκό ονομασία του, το "ποιοτικό" άγχος ή περιστασιακό, που δεν είναι υπαίτιο για την επιβάρυνση της γενικής κατάστασης του οργανισμού, αλλά θεωρείται ένα φυσιολογικό συστατικό της συμπεριφοράς, που έχει σαν απώτερο σκοπό να προετοιμάσει τον οργανισμό να αντιμετωπίσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο μια κατάσταση. Το άγχος, όμως, είναι βασικό μέρος πολλών διαταραχών, οι οποίες περιλαμβάνουν κάτι περισσότερο από προσωρινή ανησυχία ή φόβο. Το άγχος σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να επιδεινωθεί και να κλιμακωθεί με την πάροδο του χρόνου και να επηρεάσει τις καθημερινές δραστηριότητες και την ποιότητα της ζωής του ατόμου.

Τι συμβαίνει όταν το άτομο αγχώνεται;

Το άγχος είναι μια αμυντική αντίδραση του οργανισμού σε αυξημένες απαιτήσεις. Οι απαιτήσεις αυτές μπορεί να είναι ψυχολογικές ή σωματικές. Το σώμα μας έχει μάθει να αντιδρά μέσω ορμονικών αλλαγών και φυσιολογικών αποκρίσεων ώστε να βοηθά το άτομο να μπορεί να καταπολεμήσει οτιδήποτε θεωρεί απειλή. Δυστυχώς, όμως, το σώμα αντιδρά υπερβολικά σε άγχος και σε πράγματα που δεν είναι απειλητικά για την ζωή του ατόμου, όπως πίεση στην εργασία, ρυθμοί καθημερινότητας, δυσκολίες προσωπικές/οικογενειακές.

Όταν το άτομο βιώνει μια αγχωτική κατάσταση, η αμυγδαλή, μια περιοχή του εγκεφάλου που συμβάλλει στην συναισθηματική επεξεργασία, στέλνει ένα σήμα κινδύνου στον υποθάλαμο, ο οποίος ενημερώνει τα επινεφρίδια, οι οποίοι είναι δυο ενδοκρινείς αδένες του οργανισμού μας και βρίσκονται στην κορυφή του κάθε νεφρού, να απελευθερώσουν ένα κύμα ορμονών συμπεριλαμβανομένης της αδρεναλίνης και της κορτιζόλης.

Η αδρεναλίνη αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, αυξάνει την αρτηριακή πίεση. Και η κορτιζόλη, η κύρια ορμόνη του στρες, η οποία είναι απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού, προκαλεί μια πλημμύρα γλυκόζης στην κυκλοφορία του αίματος παρέχοντας έτσι άμεση πηγή ενέργειας στους μύες, αυξάνοντας την διαθεσιμότητα ουσιών που επιδιορθώνουν τους ιστούς. Κατά την διάρκεια της αγχωτικής κατάστασης παρατηρείται απελευθέρωση μεγάλων ποσοτήτων λιπαρών οξέων στο αίμα, αύξηση της μυικής δραστηριότητας κι επιτάχυνση του ρυθμού αναπνοής.

Όταν αυτή η αγχωτική κατάσταση αρχίζει να υποχωρεί επανέρχονται στο φυσιολογικό επίπεδο όλες οι ορμόνες και όλα τα συστήματα του οργανισμού του ατόμου συνεχίζουν τις κανονικές τους δραστηριότητες.

 Όταν, όμως, η πυροδότηση αυτών των ορμονών δεν σταματά και τα επίπεδα άγχους παραμένουν υψηλά επηρεάζουν άμεσα την υγεία αρνητικά. Είναι βέβαιο ότι το άγχος επηρεάζει την ζωή του ατόμου τόσο στιγμιαία όσο και χρόνια και ότι σωματοποιείται και είναι ένοχο για τον αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης πολλών ασθενειών, όπως καρδιαγγειακά, προβλήματα στο στομάχι και το έντερο, κίνδυνος ανάπτυξης διαβήτη τύπου δύο, έντονους πονοκεφάλους και πόνους στην πλάτη/ώμους, προβλήματα του θυρεοειδούς. Επηρεάζει, όλες τις πτυχές του ατόμου, τόσο τις οργανικές όσο και ψυχικές και είναι ικανό, εν τέλει, να διαφοροποιήσει την ποιότητα της ζωής του.

Και ενώ αναφέρθηκαν αυτές οι αλλαγές που συμβαίνουν ταχύτατα στον οργανισμό του ατόμου δίχως να τις γνωρίζει όταν αγχώνεται, τι άραγε αισθάνεται και πως επιδρά το άγχος πάνω του;

Μερικές, και όχι σε όλους, εκδηλώσεις μπορεί να είναι οι ακόλουθες:

Το άτομο παρουσιάζει ανησυχία, τρόμο σε συνδυασμό με την έντονη αίσθηση ταχύπνοιας και ταχυκαρδίας.

Αίσθημα αδυναμίας και κόπωσης.

Προβλήματα συγκέντρωσης, καθώς η σκέψη του εμμένει στην ανησυχία του.

Αντιμετωπίζει προβλήματα με τον ύπνο.

Απομονώνεται .

Είναι όλα τα άτομα το ίδιο σε βαθμό επιρρεπή στο άγχος;

Έρευνες συμφωνούν ότι κανένα άτομο, δεν αντιδρά με τον ίδιο τρόπο στην ίδια αγχογόνα πηγή.

Τα άτομα που κρίνουν ως "υψηλού κινδύνου εκδήλωσης" άγχους είναι τα άτομα που είναι πιο ευέξαπτα, πιο ντροπαλά, πιο πρόθυμα και ανυπόμονα, πιο νευρικά και ανταγωνιστικά, πιο μοναχικά και καταθλιπτικά.

Πως μπορεί να διαχειριστεί το άγχος το άτομο;

Είναι βασικό το άτομο αρχικά, να αποδεχτεί το άγχος του ώστε να μπορέσει μετέπειτα να το εξαλείψει. Όταν αποδεχτεί την εκδήλωση του και την παραμονή του μονάχα τότε μπορεί να το διαχειριστεί.

Σημαντικός κανόνας: η θετικότητα στις σκέψεις. Το άγχος, ομολογουμένως, είναι πηγή και φυσικό επακόλουθο αρνητισμού. Το άτομο πρέπει να προσπαθήσει να επιβληθεί στην αρνητική σκέψη του που τροφοδοτεί τις εκδηλώσεις άγχους, και να προάγει ένα σύστημα υγιών σκέψεων, υποστηρικτικό για τον εαυτό του και κατά επέκταση της υγείας του. 

Να εξασκηθεί σε τεχνικές χαλάρωσης και να προσπαθήσει να τις εφαρμόζει όταν νιώθει να καταβάλλεται από πηγαίο άγχος, όπως γιόγκα, εξάσκηση βαθιάς αναπνοής, διαλογισμό.

Να συμμετέχει σε δραστηριότητες που του αρέσουν και αισθάνεται καλά με τον εαυτό του.

Να τρέφεται υγιεινά, να αθλείται τακτικά και να κοιμάται ποιοτικά.

Tips: Ένας ενεργός τρόπος ζωής και μια απομάκρυνση σε οτιδήποτε ψυχικά μας φθείρει και μας ταράζει ίσως είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος ώστε να διατηρηθούν τα ανήσυχα συναισθήματα μας εντός υγιών ορίων.